Đánh Giá Dành Cho Trẻ Rối Loạn Phổ Tự Kỷ

1. Mục Tiêu Của Chương Trình Đánh Giá

• Chẩn đoán chính xác: Đánh giá giúp xác định liệu trẻ có mắc rối loạn phổ tự kỷ hay không, từ đó có cơ sở để đưa ra các biện pháp can thiệp sớm.
• Đánh giá mức độ phát triển: Đánh giá các kỹ năng xã hội, giao tiếp, ngôn ngữ, nhận thức, và hành vi của trẻ để hiểu rõ sự phát triển của trẻ.
• Lập kế hoạch can thiệp: Cung cấp thông tin cần thiết để thiết kế chương trình can thiệp giáo dục và trị liệu cho trẻ.
• Theo dõi tiến độ: Đánh giá giúp theo dõi sự tiến bộ của trẻ theo thời gian, điều chỉnh phương pháp can thiệp và hỗ trợ kịp thời.

2. Các Thành Phần Trong Chương Trình Đánh Giá

Chương trình đánh giá toàn diện cho trẻ tự kỷ thường bao gồm các thành phần sau:

2.1. Đánh Giá Lịch Sử Phát Triển

• Lịch sử y tế và gia đình: Thông tin về sức khỏe tổng quát của trẻ, các vấn đề sức khỏe từ trước, cũng như lịch sử phát triển của trẻ từ khi sinh ra.
• Lịch sử phát triển ngôn ngữ: Các mốc quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ của trẻ, bao gồm thời điểm trẻ bắt đầu nói, sử dụng ngôn ngữ như thế nào, và sự thay đổi trong khả năng giao tiếp của trẻ.
• Hành vi và tương tác xã hội: Thông tin về hành vi, các thói quen của trẻ, mức độ tham gia vào các hoạt động xã hội và giao tiếp.

2.2. Đánh Giá Hành Vi và Kỹ Năng

Đánh giá hành vi và kỹ năng giúp xác định những lĩnh vực trẻ cần được hỗ trợ và can thiệp.

• Mẫu hành vi: Quan sát các hành vi của trẻ trong các tình huống khác nhau (ví dụ: khi trẻ chơi với bạn, khi ở nhà hoặc trong lớp học).
• Kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ: Đánh giá khả năng giao tiếp của trẻ, cả bằng lời nói và ngôn ngữ không lời (cử chỉ, ánh mắt, cử động cơ thể).
• Kỹ năng xã hội: Đánh giá khả năng tương tác với bạn bè, gia đình, và người khác trong môi trường xã hội.
• Kỹ năng tự chăm sóc: Đánh giá khả năng tự chăm sóc của trẻ, bao gồm ăn uống, vệ sinh cá nhân và các kỹ năng sinh hoạt khác.

2.3. Đánh Giá Các Kỹ Năng Nhận Thức và Học Tập

Trẻ tự kỷ có thể có các vấn đề trong việc học tập và xử lý thông tin.

• Kỹ năng nhận thức: Đánh giá khả năng chú ý, ghi nhớ, học hỏi và giải quyết vấn đề của trẻ.
• Khả năng học tập: Đánh giá khả năng học các kỹ năng mới, sự sáng tạo và khả năng tham gia vào các hoạt động học thuật.
• Kiến thức và kỹ năng cơ bản: Kiểm tra khả năng nhận diện các hình ảnh, số, chữ cái, màu sắc và các khái niệm cơ bản.

2.4. Đánh Giá Các Vấn Đề Về Kích Thích Giác Quan

Trẻ tự kỷ có thể có các phản ứng bất thường đối với kích thích giác quan.

• Phản ứng với âm thanh, ánh sáng, mùi và chạm: Đánh giá mức độ nhạy cảm của trẻ với các kích thích này, ví dụ như có sợ âm thanh lớn, phản ứng mạnh mẽ với ánh sáng hoặc không thích bị chạm vào.
• Kỹ năng vận động: Đánh giá khả năng kiểm soát cơ thể và thực hiện các hoạt động vận động như chạy, nhảy, vẽ hoặc thao tác với đồ vật.

3. Các Công Cụ Đánh Giá Thường Dùng

Dưới đây là một số công cụ đánh giá phổ biến được sử dụng trong chẩn đoán và đánh giá trẻ tự kỷ:

3.1. CARS (Childhood Autism Rating Scale)

• Mục đích: CARS là một công cụ đánh giá hành vi được sử dụng để đánh giá mức độ nghiêm trọng của tự kỷ ở trẻ.
• Cách thực hiện: Các chuyên gia sử dụng CARS để quan sát và đánh giá các hành vi của trẻ, bao gồm khả năng giao tiếp, sự phát triển ngôn ngữ, khả năng xã hội và hành vi lặp lại.

3.2. ADOS (Autism Diagnostic Observation Schedule)

• Mục đích: ADOS là một công cụ quan trọng giúp đánh giá hành vi của trẻ và xác định các dấu hiệu của tự kỷ.
• Cách thực hiện: Được sử dụng trong các buổi quan sát trẻ, ADOS giúp đánh giá khả năng giao tiếp và hành vi xã hội của trẻ trong các tình huống khác nhau.

3.3. ADI-R (Autism Diagnostic Interview-Revised)

• Mục đích: Là một công cụ phỏng vấn cha mẹ và người chăm sóc để thu thập thông tin về hành vi và sự phát triển của trẻ.
• Cách thực hiện: Các chuyên gia phỏng vấn cha mẹ để thu thập thông tin chi tiết về sự phát triển ngôn ngữ, hành vi xã hội, hành vi lặp lại và các vấn đề khác liên quan đến tự kỷ.

3.4. M-CHAT (Modified Checklist for Autism in Toddlers)

• Mục đích: Là một công cụ sàng lọc giúp phát hiện các dấu hiệu tự kỷ ở trẻ nhỏ từ 16 đến 30 tháng tuổi.
• Cách thực hiện: Đây là một bảng hỏi đơn giản dành cho cha mẹ hoặc người chăm sóc, giúp xác định các dấu hiệu sớm của tự kỷ.

4. Quy Trình Đánh Giá

Quy trình đánh giá thường được thực hiện qua các bước sau:

1. Thu thập thông tin về lịch sử phát triển của trẻ: Các chuyên gia gặp gỡ gia đình và cha mẹ để thu thập thông tin về sự phát triển và hành vi của trẻ từ khi sinh ra đến nay.
2. Quan sát hành vi trực tiếp: Các chuyên gia sẽ quan sát hành vi của trẻ trong các tình huống khác nhau, ví dụ trong lớp học, khi chơi cùng bạn bè hoặc với gia đình.
3. Sử dụng các công cụ đánh giá tiêu chuẩn: Sử dụng các công cụ như CARS, ADOS, ADI-R, hoặc M-CHAT để đánh giá hành vi và khả năng của trẻ.
4. Phân tích và kết luận: Các chuyên gia sẽ phân tích các kết quả đánh giá và đưa ra kết luận về khả năng của trẻ, cũng như các đề xuất can thiệp và hỗ trợ cần thiết.